Weblog Gerber van der Graaf

Hieronder vind je de weblog van Gerber van der Graaf, ingenieur. Hij woont al een jaar of 22 in Catalonië en houdt sinds juni 2017 een weblog bij met beschouwingen over de politieke situatie - met name de vervolging van de Catalaanse politici. Met zijn goedvinden is dit artikel geïntegreerd in deze website, maar kan uiteraard ook ‘los’ worden bekeken.

Amnestiewet door het Congres geaccepteerd

4 juni 2024

(1330 woorden)

De Spaanse Senaat, waar de ultrarechtse Partido Popular een meerderheid heeft, weigerde om de Amnestiewet voor de Catalaanse politici en burgers vanwege het referendum over de onafhankelijkheid goed te keuren. Na twee maanden werd het wetsvoorstel naar het Congres van Afgevaardigden teruggestuurd. Daar werd de Amnestiewet door de PSOE regeringspartij, de coalitiepartij Podemos en de kleine minderheidspartijen in het Congres na een chaotisch debat vol beschuldigingen en bedreigingen door de ultrarechtse partijen afgelopen 30 Mei de alsnog goedgekeurd. De doorslag voor deze meerderheid vormden de 7 zetels van Junts van de afgezette Catalaanse president Puigdemont. Junts heeft een sleutelpositie in het Congres die het wetsvoorstel bij de regering van Pedro Sánchez afdwong. De burgerbeweging Omnium Cultural schat dat 1616 personen van de Amnestiewet gebruik kunnen maken.

De wet in het kort
De wet zegt dat binnen maximaal twee maanden amnestie moet worden verleend aan al diegenen die sinds 2014, toen de niet-bindende volksraadraadpleging op 9 November plaats vond, wegens het streven naar de Catalaanse onafhankelijkheid vervolgt worden. Dit consult werd toen door de Catalaanse regering van Artur Mas gehouden. Het Tribunal de Cuentes (Rechtbank voor de Rekeningen, ondanks wat de naam suggereert is dit geen orgaan van Justitie maar een administratieve instelling bestaande uit juristen en politici), legde wegens dit consult beslag op de bezittingen van President Mas en die van een tiental andere politici en topambtenaren. Zij hopen dat door de amnestie het beslag op hun bezittingen wordt opgeheven.

Indien de rechter in een specifiek geval twijfels heeft over de toepassing van de Amnestiewet en deze bij het Constitutionele Hof of het Europese Hof van Justitie wil neerleggen, mag dit geen belemmering vormen om vooralsnog en per direct amnestie aan de betreffende persoon te verlenen. Deze clausule is in de Amnestiewet opgenomen omdat de politieke krachten reeds voorzagen dat de rechters amnestie op deze manier willen dwarsbomen.

Clausule voor terrorisme
Omdat de de Spaanse justitie, in strijd tegen de EU verdragen, aan de hand van de ‘Mondsnoerwet’ een eigen definitie over terrorisme er op nahoudt, is ook terrorisme in de Amnestiewet opgenomen. Enkele rechters van het Audiencia Nacional en van het Hooggerechtshof haalden dit wapen tevoorschijn om de Amnestiewet te omzeilen. Hierdoor werd het oorspronkelijke wetsvoorstel door Junts geweigerd en moesten de partijen in het Congres opnieuw onderhandelen.

Zo werden bij Operatie Judes op 23 September 2019 negen CDR activisten gearresteerd op verdenking van terrorisme. Het motief voor de beschuldiging waren enkele huishoudelijke artikelen die zij in hun bezit hadden, zoals een zak kunstmest voor kamerplanten, een flesje nagellakverwijderaar en een zak met zaagsel. Deze zouden volgens de Guardia Civil gebruikt kunnen worden voor het maken van explosieven. Zij werden na hun arrestatie langer in isolatie vastgehouden dan de wet toestaat en door de Guardia Civil ondervraagt zonder dat zij hun advocaten konden raadplegen. Naar aanleiding van de aanklachten van hun advocaten onderzoekt de rechtbank in Catalonië of zij tijdens hun gevangenschap zouden zijn gemarteld.

Ook de organisatoren van de protestbeweging Democratische Tsunami worden, vier jaar na dato, alsnog onderzocht wegens terrorisme. Tijdens het protest in 2018 in en rond Terminal 1 van het vliegveld van Barcelona, overleed een hartpatiënt in Terminal 2 (aan de overzijde van het vliegveld). De medische diensten en de politie sluiten de protesten van Tsunami als oorzaak van de dood van de passagier volledig uit. Enkele politici en burgerleiders die betrokken zijn bij Tsunami zijn daarom naar Zwitserland uitgeweken. Zwitserland weigert met de Spaanse justitie mee te werken om deze activisten op te sporen en uit te leveren. (Een EU lidstaat is verplicht om verdachten van terrorisme aan een ander EU lidstaat uit te leveren zonder dat deze kan onderzoeken of de aantijgingen wegens terrorisme gegrond zijn.)

Daarnaast werden twee politieagenten in 2018 verwond tijdens de betogingen op het plein Urquinaona in Barcelona. Volgens eigen zeggen konden zij daardoor gedurende een korte periode niet hun werk uitoefenen. De mogelijke daders daarvan worden ook wegens terrorisme onderzocht.

Puigdemont belooft terugkeer
Puigdemont verkeert nog steeds in ballingschap omdat er in Spanje een arrestatiebevel tegen hem loopt. Ondanks dit arrestatiebevel heeft hij in de aanloop naar de Catalaanse verkiezingen van afgelopen 12 Mei zijn kiezers belooft om naar Catalonië terug te keren indien hij door het nieuw gekozen Parlement als president kan worden aangesteld. De verwachting was dat de Amnestiewet tegen die tijd, rond de tweede helft van Juni, van kracht zou zijn en hij minimaal risico zou lopen om te worden gearresteerd en voor lange tijd gevangen gehouden zou worden. Het lijkt er echter op dat dit geheel anders verloopt dan oorspronkelijk was gepland.

Weerstand gerechtelijke macht
Zoals reeds genoemd, is er veel weerstand bij de Spaanse justitie tegen de Amnestiewet. Reeds tijdens de debatten over het wetsvoorstel in het Congres protesteerden rechters, gekleed in hun toga ‘s, in geheel Spanje voor de deuren van de rechtbanken. Alsof zij, ambtenaren van de gerechtelijke macht, iets over de wetgeving te vertellen hebben! Op de dag van de goedkeuring van de Amnestiewet liet de openbaar aanklager van het Hooggerechtshof weten dat voor Puigdemont geen amnestie kan worden verleend wegens corruptie. Gedurende het proces tegen de veroordeelde politici en burgerleiders in 2018 werd geen corruptie gevonden. De toenmalige Spaanse president Mariano Rajoy en zijn minister van financien verklaarden voor het Hooggerechtshof dat zij geen enkele Euro uit de staatskas hebben gemist voor bijvoorbeeld, de aankoop van de stembussen.

Nog zorgelijker is dat de juristenvereniging ‘Burgerplatform voor de juridische onafhankelijkheid’ (Plataforma Cívica per la Independència Judicial) bestaande uit advocaten, openbare aanklagers, academici en rechters, een 200 pagina ‘s tellend document hebben opgesteld hoe de Amnestiewet kan worden geboycot en bij het Grondwettelijk Hof of het TJEU op dusdanige manier kan worden aangeklaagd dat geen amnestie hoeft worden verleend. Dit document werd via de officiële emailadressen van de Hoge Justitiële Raad naar alle 5000 rechters gestuurd die Spanje rijk is. De rechter van het Hoge Gerechtshof van Castella-la Manxa, Jaime Lozano, nam hiervoor het initiatief. Dit alles roept de verdenking op dat de rechters samenspannen.

Op de dag dat de Amnestiewet door het Congres werd goedgekeurd, werd een jonge man, Abel Mora, die in principe in aanmerking voor amnestie zou komen, tot drie jaar en negen maanden gevangenisstraf veroordeeld. Zijn delict: hij zou op 10 November 2018 in de metro van Barcelona op de uitkijk hebben gestaan terwijl een andere, tot nog toe onbekende, persoon een duw gaf aan een manifestant van Jusapol, de ultra rechtse vakbeweging van de Policia Nacional en de Guardia Civil. Jusapol had die dag een manifestatie georganiseerd als eerbetoon aan de politie die de protesten op het plein van Urquinaona en Via Laietana tegen de veroordelingen van de Catalaanse leiders, gewelddadig hadden onderdrukt. Als reactie op dit eerbetoon hadden antifascisten een tegenprotest georganiseerd waaraan Abel Mora zou hebben meegedaan. Zijn veroordeling en het moment daarvan is een manier hoe de Spaanse justitie ageert tegen de Amnestiewet. De verwachting is dat uit weerzin van de Spaanse rechters tegen de Amnestiewet een nieuwe golf van veroordelingen zullen volgen.

De burgerorganisatie Omnium Cultural (190.000 leden) heeft inmiddels het ‘Syndicaat voor Amnestie’ in het leven geroepen om de juridische boycot tegen de Amnestiewet te bestrijden.

Ondanks goedkeuring wet nog niet van kracht
De Amnestiewet wordt, net als iedere andere wet, pas van kracht wanneer deze in de Staatscourant, BOE, is gepubliceerd. Dit gebeurd pas nadat koning Felipe VI deze heeft ondertekent. Hij heeft daar een maximale termijn van veertien dagen voor nadat hij de text van de wet van de regering heeft ontvangen. Gewoonlijk gebeurt dit nog dezelfde dag waarop de wet door het Congres is aangenomen. Dit keer heeft Felipe de wet nog steeds niet van de regering van Sánchez ontvangen. Het lijkt er sterk op dat Sánchez uit opportunisme of kiezersgewin wil wachten tot na de Europese verkiezingen voordat de Amnestiewet zal worden gepubliceerd. Of misschien wil hij zelfs dat Puigdemont gearresteerd zal worden wanneer deze zijn verkiezingsbelofte komt vervullen en voet zal zetten op Spaanse bodem. Afgezien dat een reactie van de Catalaanse burgers in dat geval zeker niet zal uitblijven, riskeert Sánchez bovendien dat hij zijn geloofwaardigheid als verzoener in het politieke conflict met Catalonië verkwanselt.

> De stand van zaken in en rond Catalonië > Kanttekeningen door Gerber van der Graaf > Weblog Gerber van der Graaf