Weblog Gerber van der Graaf

Hieronder vind je de weblog van Gerber van der Graaf, ingenieur. Hij woont al een jaar of 22 in Catalonië en houdt sinds juni 2017 een weblog bij met beschouwingen over de politieke situatie - met name de vervolging van de Catalaanse politici. Met zijn goedvinden is dit artikel geïntegreerd in deze website, maar kan uiteraard ook ‘los’ worden bekeken.

Regeringscrisis in Catalonië

29 januari 2020

(1600 woorden)

President Torre verliest zijn stemrecht in het Parlement
Voordat afgelopen Maandag de plenaire vergadering van het Catalaanse Parlement plaats vond, moest het bestuur beslissen of president Quim Torra nog het recht had om er lid van te zijn en dus zijn stemrecht al dan niet zou behouden. De Spaanse Kiescommissie had Torra tijdens de campagne van de Spaanse verkiezingen in Mei vorig jaar opdracht gegeven om het spandoek aan het balkon van het regeringspaleis met ‘Vrijheid voor de politieke gevangenen’ binnen 48 uur te verwijderen. Torra weigerde dit, want het was geen partijpolitieke propaganda maar een uiting van een mening die door een brede laag van de bevolking en verschillende politieke partijen wordt gedragen. De Kiescommissie deed aangifte bij de Catalaanse rechtbank, waarop deze hem veroordeelde tot het verbod van het uitoefenen van een openbare functie gedurende anderhalf jaar. Het oordeel schrijft dat dezelfde Kiescommissie die de aanklacht indiende en zich bij de rechter als slachtoffer presenteerde, moet zorgen voor de uitvoering van de straf. Terwijl Torra nog op de uitspraak in hoger beroep bij het Hooggerechtshof wacht, verwijdert de Kiescommissie hem echter van de lijst met de op 21 December 2017 gekozen parlementariërs. Een kort geding van de Catalaanse president bij het Spaanse Hooggerechtshof gaf de Kiescommissie, die voor de meerderheid uit rechters van dit Hof bestaat, gelijk. Het is niet de eerste keer dat de samenstelling van het Catalaanse Parlement door de Spaanse gerechtelijke macht wordt veranderd. Aan het begin van de plenaire vergadering nam de parlementsvoorzitter Roger Torrent, lid van de coalitiegenoot ERC, het woord. Hij zei dat om een aanvaring van het Parlement met de Spaanse justitie te voorkomen, hij besloten heeft om de president het stemrecht te ontnemen. Hij had de Catalaanse president niet vooraf ingelicht over zijn beslissing en breekt hiermee de overeenkomst van drie weken geleden toen het Parlement een resolutie aannam waarin zij garandeerde de president aan te houden ondanks de juridische uitspraken.

De regels
Volgens het Catalaanse Statuut en het reglement van het Parlement kan de Catalaanse president alleen door dit Parlement worden afgezet nadat er een definitief oordeel, dus door het Hooggerechtshof, is gevallen. Hoewel het Parlement president Torra, naar aanleiding van het oordeel van de Kiescommissie, het lidmaatschap van Parlement kan opheffen, blijkt na juridisch onderzoek dat hij daarbij niet zijn presidentschap hoeft te verliezen. Torra moest slechts lid zijn van het Parlement zijn op het moment toen hij als president verkozen werd. Maar de boodschap is duidelijk: omdat Torra strijdt voor het fundamentele recht van vrije meningsuiting (een spandoek), wil de Kiescommissie en de Spaanse justitie hem zijn presidentschap ontnemen.

Reacties
Als reactie op zijn afzetting als parlementslid hield president Torra een pleidooi om op deze beslissing terug te komen. Geen enkele rechtbank, en helemaal niet een administratief orgaan zoals de Kiescommissie, mag de samenstelling van het Parlement veranderen. Daarmee wordt de soevereiniteit, die behoort aan de Catalaanse kiezers, geschonden, aldus Torra. Na afloop van zijn pleidooi kreeg hij een staande ovatie van zijn partijleden. De meeste leden (niet alle) van coalitiegenoot ERC, waaronder de vicepresident, bleven met de armen gekruist in hun banken zitten. De foto van de breuk tussen de coalitiegenoten spreekt boekdelen.

Aankondiging herverkiezingen
Twee dagen na deze trieste episode van disloyaliteit van de coalitiegenoot kondigt Torra nieuwe verkiezingen aan. De verschillen in strategie van de beide partijen is dusdanig groot dat verdere samenwerking onmogelijk is geworden. De huidige regering kwam aan de macht met de belofte effectief te gaan besturen om de Catalaanse onafhankelijkheid te realiseren. Zij heeft zich niet aan haar politieke mandaat gehouden en het is nu aan de kiezer hoe we verder moeten. Of het Catalaanse volk nog voor de onafhankelijkheid is en welke strategie er in dat geval gevolgt moet worden. Om de regeerbaarheid en stabiliteit van Catalonië na de verkiezingen te garanderen, wacht Torra met het vaststellen van de datum totdat de jaarbegroting door het Parlement is goedgekeurd. Hiermee is een einde gekomen aan een regeringsperiode die al scheef begon.

Hoe deze regering tot stand kwam
Na het referendum over de Catalaanse onafhankelijkheid paste de PP regering van Rajoy, met steun van de PSOE, grondswetsartikel 155 op zeer dubieus legale wijze toe. Geheel tegen de letter en de geest van artikel 155 en tegen het Catalaanse Statuut in, werd de zittende regering van Puigdemont door Rajoy ontslagen en het Parlement, waar hij niets over te vertellen heeft, door hem ontbonden. Rajoy schreef voor Catalonië nieuwe verkiezingen uit in de zekerheid dat de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging deze zouden verliezen. Hij beloofde de Europese Unie, met name de voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk, dat het Catalaanse probleem binnen twee maanden zou zijn verholpen. Inmiddels zaten Puigdemont en zijn ministers in België of zij waren gevangen genomen. Ondanks alle obstakels die tijdens de verkiezingscampagne door de Kiescommissie werden opgeworpen, verkregen de drie onafhankelijkheidspartijen bij de verkiezingen van 21 December 2017 opnieuw een meerderheid in het Parlement. Daarbij werd JxCat onder leiding van Puigdemont als grootste partij gekozen. Het Catalaanse volk koos dus opnieuw voor Puigdemont als hun president, ware het niet dat hij gearresteerd zou worden wanneer hij voet op Spaanse bodem zou zetten. Het Constitutioneel Hof verbood parlementsvoorzitter Torrent om Puigdemont aan de hand van een videoconferentie vanuit Brussel als president te installeren. Torrent en zijn partij ERC namen daarop, zonder overleg met coalitiegenoot JxCat en slechts een uur voordat de plenaire vergadering beginnen zou, het besluit om Puigdemont niet als presidentskandidaat toe te laten. Ook nummer twee op de lijst van JxCat, Jordi Sánchez welke in voorarrest zat, mocht van onderzoeksrechter Pablo Llarena zich niet als presidentskandidaat presenteren. Op Donderdag 22 Maart 2018 presenteerde Jordi Turull als derde presidentskandidaat zijn regeringsplannen voor aan het Parlement. Zijn verkiezing stond gepland voor de Zaterdag daarop. Hij presenteerde zijn regeringsplan op droevige toon want de volgende dag moesten hij en andere politici voor de rechter verschijnen. Zoals men al vreesde, werden hij en zijn collega ‘s gevangen gezet. Op 14 Oktober werd hij veroordeeld voor opruiing wegens het organiseren van het referendum. Uiteindelijk accepteerde rechter Llarena Quim Torra, uitgever van beroep die wegens de bijzondere politieke toestand door Puigdemont werd aangetrokken als volksvertegenwoordiger, als presidentskandidaat omdat hij nog niet in aanraking met justitie was geweest. In Mei werd hij verkozen tot president, waarna de interventie van de Catalaanse autonomie door Rajoy onder artikel 155 werd opgeheven. Tenminste op papier.

Opinie
Het is erg jammer dat een parlementaire meerderheid voor de Catalaanse onafhankelijkheid op deze manier op spel wordt gezet. Temeer daar deze meerderheid onder uiterst moeilijke omstandigheden (gerechtelijke vervolgingen, interventie van de autonomie en obstructie door de Kiescommissie tijdens de verkiezingscampagne), tot stand kwam.

Torrent en zijn ERC partij wilden ten alle tijde iedere aanvaring met justitie voorkomen. Door zijn weigering om Puigdemont als president aan te stellen, verloor het Parlement haar soevereiniteit wat tot gevolg had dat niet de kiezer maar justitie bepaalde wie er president werd. Sindsdien zijn de problemen tussen de coalitiegenoten alleen maar erger geworden wat uiteindelijk heeft geleid tot deze regeringscrisis. Desondanks werd Torrent gisteren aangeklaagd wegens wettelijke ongehoorzaamheid omdat hij in December jongstleden een debat in het Parlement had toegestaan over de Catalaanse onafhankelijkheid en de legitimiteit van de koning. De volksvertegenwoordiger Josep Costa, van JxCat, drukte dit uit met de woorden van Churchill: ‘Ze wilden kiezen tussen conflict en onwaardigheid. Ze kozen voor onwaardigheid en hebben nu ook een conflict’.

De vervroegde verkiezingen zullen hopelijk duidelijkheid brengen over de te volgen strategie om de Catalaanse onafhankelijkheid te verkrijgen. ERC wil ten koste van alles iedere botsing met de Spaanse staat, met name justitie, voorkomen (1). De JxCat partij is meer voorstander van een eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring en eventuele wettelijke ongehoorzaamheid tegenover de Spaanse justitie. Dat de Catalaanse president wacht met het uitschrijven van verkiezingen totdat de jaarbegroting is goedgekeurd, siert hem als staatsman. Hij kijkt daarmee boven de belangen van zijn partij uit zodat de broodnodige economische stabiliteit in het door Spanje kaalgeplukte Catalonië wordt gegarandeerd (2).

Nawoord: Uitstel onderhandelingen
Nadat Torra bekend maakte dat er in Catalonië herverkiezingen komen, maakt de Spaanse regering van Sánchez bekend dat de onderhandelingen zullen worden opgeschort tot na de verkiezingen. Weliswaar zal de ontmoeting tussen de presidenten zoals afgesproken op 6 Februari plaats vinden, maar er zal niet worden onderhandeld over het Catalaanse conflict. Sánchez breekt hiermee zijn belofte tegenover ERC die hem in het zadel hielp en toont zijn onwil om met de Catalaanse regering aan de onderhandelingstafel te gaan zitten.

> De stand van zaken in en rond Catalonië > Kanttekeningen door Gerber van der Graaf > Weblog Gerber van der Graaf